«ادامه رایزنی‌ها در بروکسل». چهار ماه پس از تعلیق مذاکرات احیای برجام و بر سر کار آمدن دولت ابراهیم رئیسی، این نخستین نشانه بازگشت احتمالی تهران به میز مذاکره‌‌ای است که امروز چشم‌انداز آن تیره‌تر از هر زمان دیگری است.

در روزهای اخیر ماراتنی از دیدارهای دیپلماتیک و رایزنی‌های تلفنی بین طرف‌های اصلی درگیر در پرونده هسته‌ای ایران در جریان بوده است. از نشست سه‌جانبه وزیر امور خارجه آمریکا با همتایان اسرائیلی و آمریکایی خود و دیدار او با مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در واشینگتن تا سفر معاون جوزپ بورل به تهران و پس از آن رایزنی‌های تلفنی مقامات روسیه با وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی. رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران نیز قصد دارد در روزهای آینده به منطقه سفر کند و به طور مشخص درباره مساله ایران با عربستان سعودی، امارات متحده عربی و قطر به گفت‌و‌گو بنشیند.

گزارش اکسیوس به نقل از منابع خود از پشت پرده مذاکره‌ها حاکی از آن است که مقامات اسرائیل، طرف آمریکایی را تحت فشار قرار دادند تا ببیند آیا اصولا ضرب‌الاجلی برای پایان دادن به بن‌بست جاری دارند یا خیر. اسرائیل از آمریکا خواسته تهدید تحریم‌های بیشتر، خرابکاری در تاسیسات هسته‌ای و هشدار احتمال اقدام نظامی تحت فشار قرار دهد.

در مقابل آمریکا امیدوار است شرایط اقتصادی داخلی ایران و فشار روسیه بتواند تهران را از حالت سکون خارج کند. 

اکسیوس می‌گوید که آمریکا و اسرائیل برای بررسی وضعیت اقتصادی ایران، شناسایی نقطه ضعف‌ها و شناسایی گام‌هایی که می‌تواند اثر سو داشته باشد، کارگروه تشکیل داده‌اند.

این گزارش تاکید می‌کند که اکنون پرسش مطرح در دولت بایدن این است که آیا فشار بیشتر بر ایران به بازگشت آن به میز مذاکره کمک می‌کند یا به تعهد‌شکنی بیشتر از سوی تهران منجر خواهد شد.

مقامات در تهران اما خواسته‌های روشنی دارند: لغو همه تحریم‌ها و تضمین عدم بازگشت محدودیت‌ها و ترک برجام. علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی به وضوح اعلام کرده تا زمانی که این خواسته‌ها محقق نشود، وضع موجود می‌تواند ادامه پیدا کند.

حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی نیز در تشریح سیاست‌های خود در وزارت خارجه گفته که کشور را به برجام گره نخواهد زد.

معاون او، علی باقری کنی که سابقه حضور در مذاکرات هسته‌ای بی‌حاصل دولت احمدی‌نژاد با غرب را دارد نیز از منتقدان جدی برجام و جهان آزاد به‌شمار می‌رود.

این در حالی است که به رغم ادعای آمریکا، به نظر نمی‌رسد در صورت ادامه وضع موجود یا ورود بدون جدیت تهران به مذاکرات، واشینگتن آمادگی استفاده از گزینه دیگری را داشته باشد.

اکسیوس می‌نویسد که مقامات اسرائیل در گفت‌و‌گو‌های خود از مقامات واشینگتن خواسته‌اند به‌منظور تحت فشار قرار دادن ایران به روی میز بودن همه گزینه‌ها شامل گزینه نظامی اشاره کنند. اما مقامات دولت بایدن در مقابل آن مقاومت کرده‌اند.

نگرانی دولت بایدن از واکنش احتمالی تهران به اقدامات واشینگتن، آن را در موضع ضعف در برابر ایران قرار داده است. از سوی دیگر دولتی که در ایران بر سر کار آمده و ترکیب کابینه هیچ نشانی از عزم راسخ تهران برای حل مساله هسته‌ای ندارد. در چنین شرایطی حتی در صورت بازگشت ایران به میز مذاکره، گفت‌و‌گو‌های طولانی و بی‌نتیجه دور از انتظار نخواهد بود.